Układ kierowniczy w samochodzie – jak o niego prawidłowo zadbać?

Należy pamiętać, że układ kierowniczy umiarkowanie często się psuje. Wynika to głównie z nieustającej pracy, narażenia na zniszczenia techniczne, czyli dziury w drogach, kamienie, gwałtowne ruchy kierownicy, a także z powodu nieumiejętnej eksploatacji. Na nieszczęście kierowców, wielu z nich zapomina o ważnej roli układu kierowniczego i nie dba o jego odpowiednie użytkowanie. Brak kontroli jakości i regularnej wymiany części może skończyć się nagłym unieruchomieniem auta!

Zanim przedstawimy najczęstsze usterki układu i sposoby na ich niwelowanie, warto poznać sposób działania tego systemu i jego budowę. Układ kierowniczy nie należy do skomplikowanych, ale praktycznie każdy z jego elementów odgrywa kluczową rolę w procesie jazdy prosto lub ewentualnego skrętu.

UKŁAD KIEROWNICZY – RÓŻNE TYPY BUDOWY

Mimo że większość elementów układu kierowniczego jest taka sama, to jego budowa zależy od typu. Do najprostszych typów zaliczają się oczywiście systemy bez wspomagania kierownicy. Te jednak są już montowane bardzo rzadko i nawet podstawowe wersje samochodów osobowych posiadają dodatkową pomoc przy skręcaniu.

PODSTAWOWE ELEMENTY UKŁADU KIEROWNICZEGO

Do podstawowych części układu zalicza się kolumna kierownicy, mechanizm zwrotniczy oraz przekładnia kierownicza – najbardziej popularną jej formą jest tak zwana maglownica, czyli zębatkowa przekładnia. W układach ze wspomaganiem dochodzą także elementy tego systemu, takie jak silnik wspomagania, zębnik, pompa wspomagania lub sterownik wspomagania. Wszystko zależy od typu jaki montowany jest w samochodzie.

Kolumna kierownicy jest dwuczęściowym wałem łączącym kierownicę z przekładnią. Jej budowa skonstruowana jest w taki sposób, żeby ewentualny wypadek lub zderzenie nie zraniło kierowcy. W takiej sytuacji element składa się w sposób szybki i natychmiastowy.

Przekładnią nazywana jest centralna część układu kierowniczego. Nie każdy samochód ma zębatkową wersję. W wypadku aut z napędem na tył stosuje się przekładnie globoidalne, śrubowo-kulkowe lub ślimakowe. Z kołami łączy przekładnię mechanizm zwrotniczy, którego zakończeniem są drążki i końcówki drążka – jedyna część układu stykająca się z kołem. W momencie skrętu elementy te poruszają się w odpowiedni sposób przenosząc energię na koła, która skręcają zgodnie z ruchem kierownicy. Oddziałuje na nie także wspomaganie, które dzieli się na wersję elektryczną i hydrauliczną. W pierwszym wypadku silnik elektryczny pomaga w ruchu kołami, a w drugim, bardziej popularnym, odpowiada za to ciśnienie cieczy.

JAK WYGLĄDA BUDOWA UKŁADU KIEROWNICZEGO? CO PSUJE SIĘ NAJCZĘŚCIEJ?

Rodzajów uszkodzeń układu kierowniczego może być bardzo dużo. Nierzadko psuje się układ wspomagania. Uszkodzeniu może ulec także np. pasek odpowiadający za przekazanie siły lub pompa. Bardzo popularną awarią jest też luz na kierownicy. Najczęściej spowodowany jest wyrobionymi końcówkami drążka lub wyrobionymi drążkami. Dochodzi do tego rodzaju awarii, ponieważ właśnie te elementy są najbardziej eksploatowane. Czasami problemy sprawia też maglownica. Zdarzają się wycieki z jej obudowy lub zatarcie spowodowane wchłonięciem do jej budowy piasku lub wody.

Inne części układu kierowniczego dużo rzadziej ulegają usterkom. Znacznie mniej się je eksploatuje, a ich budowa jest dużo mniej podatna na uszkodzenia. Nie oznacza to jednak, że np. kolumna kierownicy nie może się popsuć.

WYKRYCIE AWARII WYSZCZERBIENIA SIĘ ZĘBÓW W PRZEKŁADNI

Tego rodzaju problem wiąże się z wyraźnym luzem albo przeskokiem wyczuwalnym w centralnym położeniu koła kierownicy. W takim wypadku obowiązkowa będzie wymiana maglownicy, co często wiąże się z wydatkiem rzędu nawet kilku tysięcy złotych. Odradzamy kupna przekładni używanych, ponieważ zazwyczaj nie nadają się już one do naprawy. Jeśli jednak nie masz odpowiedniej kwoty na nową przekładnie, to w ostateczności możesz zlecić zakup i regenerację przekładni używanej specjalnej firmę. Pamiętać jednak o tym, że często regeneracja przekładni ogranicza się tylko do wymiany uszczelniaczy i za poważniejsze naprawy zapłacisz więcej.

JAKIE SĄ OBJAWY USZKODZONEGO UKŁADU KIEROWNICZEGO?

Objawy uszkodzonego układu są podobne dla wszystkich elementów. W wypadku źle działającego wspomagania bardzo ciężko skręcają koła, a także słychać wyraźne dźwięki przy ruchu kierownicą. Pozostałe usterki możesz zdiagnozować poprzez ewentualny luz na kołach, samoistnie skręcający samochód lub całkowicie zablokowaną kolumnę kierowniczą.

NAPRAWA UKŁADU KIEROWNICZEGO JEST PODSTAWĄ

Powinieneś pamiętać, że nawet najmniejsza usterka układu kierowniczego może przerodzić się w następne, dużo groźniejsze i kosztowniejsze awarie. Z tego powodu konieczne jest, abyś wymieniał uszkodzone elementy na nowe na bieżąco. Część napraw możesz wykonać samodzielnie. Jeśli dysponujesz wolnym czasem oraz miejscem, to bez problemu powinieneś poradzić sobie z wymianą np. końcówki drążka. Nie zapomnij jednak, że po takiej naprawie i tak musisz pojechać do warsztatu, żeby ustawić zbieżność.

Część usterek nie wymaga wymiany całej części. Do bardzo drogich zaliczana jest maglownica. Jej uszkodzenie w wielu wypadkach zakwalifikować można do regeneracji. Istnieje wiele warsztatów, które specjalizują się w takich czynnościach. Ich koszt jest bardzo zróżnicowany i zależy od stopnia uszkodzenia elementu. Niezwłocznie wymieniać powinieneś natomiast części wspomagania kierownicy. Brak wspomagania w samochodzie wpływa bardzo negatywnie na komfort jazdy.

PRZYCZYNA SZYBKIEGO ZUŻYCIA SIĘ MAGLOWNIC

Po pierwsze, sami producenci używają niskiej jakości materiałów tylko po to, żeby po kilku latach eksploatacji zmusić użytkownika do wymiany takiej przekładni. Jednakże w wielu wypadkach winę za przedwczesne zużycie przekładnie ponosi sam właściciel samochodu. Uderzanie kołem w krawężnik, obracanie kołem kierownicy podczas postoju czy zastosowanie zbyt dużych felg znacząco przyczynia się do szybszego pojawiania się pierwszych luzów.

Poza wymienionymi powyżej defektami, awarii ulec może także pompa wspomagania układu kierowniczego, co najczęściej objawia się częściowym zanikaniem wspomagania lub w niektórych wypadkach nawet jego całkowitym brakiem. Pamiętaj o tym, że oznaki uszkodzenia elementów układu kierowniczego mogą być przeróżne. Jednak spośród najważniejszych trzeba wymienić, takie jak:

•  wyczuwalny opór podczas kręcenia kierownicą,
• ściąganie auta podczas jazdy,
• stuki podczas skręcania kierownicą i pokonywania nierówności,
• niestabilne zachowanie się pojazdu przy wysokich prędkościach,
•  nierównomierne zużycie opon.

WYTRZYMAŁOŚĆ PRZEKŁADNI KIEROWNICZYCH

Mówi się, że przekładnia kierownicza powinna bezusterkowo przejeździć około 100 000 km. Jednak w wielu samochodach użytkowanych na naszych niskiej jakości drogach, pierwsze usterki mogą pojawić się znacznie wcześniej. Zważając na to, że układ kierowniczy odpowiada za nasze bezpieczeństwo, warto podczas dokonywania okresowych przeglądów zlecić mechanikowi dokładne sprawdzenie przekładni. Dla zapobiegnięcia kosztownym usterkom, należy także regularnie kontrolować stan płynu wspomagania układu kierowniczego. Już te najmniejsze wycieki mogą doprowadzić nie tylko do zatarcia się pompy wspomagania, ale także do uszkodzenia samej maglownicy.

Pamiętaj, że układ kierowniczy jest zespołem elementów wpływających na sprawność samochodu, spokój jazdy oraz przede wszystkim bezpieczeństwo Twoje i innych uczestników ruchu. Nie czekaj z ewentualnymi naprawami, ponieważ poważna awaria jest w stanie unieruchomić samochód.

Tekst powstał przy współpracy z Michałem Kutą z Pomoc Drogowa Fast-Trans z Poznania.